علت ترس از تاریکی چیست و راه های درمان آن کدامند؟

به گزارش لحظه عکاسی، به طور معمول، بسیاری از بچه ها و حتی بزرگسالان با چالشی تحت عنوان ترس از تاریکی (Nyctophobia) روبرو هستند. چنین ترسی در بزرگسالان معمولاً در نتیجه تنش ها، فشارهای کاری روزانه یا خستگی بروز می کنند. همچنین ترس از تاریکی در افراد می تواند در نتیجه ایجاد توهمات یا دامن زدن به افکار ذهنی خود فرد پدیدار شود.

علت ترس از تاریکی چیست و راه های درمان آن کدامند؟

در این مقاله قصد داریم تا با جزئیات بیشتری مفهوم ترس از تاریکی را شرح داده، با علائم، دلایل بروز این فوبیا، راه های تشخیص و همچنین راه های درمان آن آشنا شویم.

ترس از تاریکی چیست؟

به طور کلی، اگر ترس از چیزی بیش از حد معمول و غیرمنطقی باشد و تأثیرات مخربی روی زندگی شخصی فرد بگذارد، تبدیل به نوعی از فوبیا می گردد. ترس از تاریکی به ترس های شدید از فضاهای تاریک یا ترس از شب اشاره دارد که می تواند منجر به بروز علائم شدیدی از استرس، اضطراب و افسردگی در فرد گردد. ترس از تاریکی اغلب در کودکی آغاز می گردد که در این دوران پدیده ای رایج بوده و بخشی عادی از فرایند رشد کودک به شمار می آید. البته شدت این ترس به تدریج و هم زمان با رشد کودک کاهش می یابد.

مطالعات نشان داده اند که انسان ها معمولاً به دلیل عدم تسلط کافی بر محیط یا امکان دیدن اشیای پیرامون خود، از تاریکی در شب می ترسند. به عبارت دیگر، برخی از افراد ممکن است به دلیل عدم توانایی در دیدن اطراف خود، با چالش ترس از تاریکی روبرو باشند. ترس از تاریکی تا حدودی نرمال به نظر می رسد؛ اما اگر زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار داده یا خواب او را مختل کند، چنین ترسی باید تحت درمان قرار گیرد.

علائم ترس از تاریکی چیست؟

افراد مبتلا به نیکتوفوبیا هنگام قرار دریافت در شرایط تاریکی، احساس ترسی شدید را تجربه می کنند که منجر به بروز اضطراب در آنان می گردد. این افراد در فعالیت های روزانه خود دچار مشکل شده و سلامتی آنان تحت تأثیر قرار می گیرد. به علاوه، افرادی که ترس از تاریکی در آنان بسیار شدیدتر است، حتی با فکر کردن به شرایط تاریکی یا فضاهای تاریک احساس اضطراب و پریشانی دارند. به طور کلی، علائم جسمی و روحی اختلال نیکتوفوبیا بسته به شدت آن در افراد مختلف متفاوت هستند. با این حال در ادامه برخی از رایج ترین علائم آن را آورده ایم.

علائم جسمی شامل موارد زیر است:

  • مسائل تنفسی
  • افزایش ضربان قلب
  • سفتی یا درد قفسه سینه
  • احساس لرزش یا سوزش بدن
  • احساس سرگیجه، سبُکی و عدم تعادل
  • احساس ناراحتی در معده
  • گرگرفتگی یا عرق سرد
  • افزایش تعریق

علائم روحی شامل موارد زیر است:

  • احساس اضطراب یا هراس شدید
  • احساس نیاز شدید برای خروج از شرایط یا مکان های خاص
  • احساس غیرواقعی پنداشتن خود، محیط یا افراد پیرامون
  • از دست دادن کنترل رفتاری یا احساس دیوانگی داشتن
  • احساس مردن یا از دست دادن هوشکمک
  • احساس ضعف شدید در برابر ترس از تاریکی

عوامل احتمالی ابتلا به ترس از تاریکی در بچه ها

همان طور که اشاره شد، ترس از تاریکی و شب در بچه ها و به طور معمول در بازه سنی 3 تا 6 سالگی آغاز می گردد. این ترس بخشی از فرآیند رشد کودک بوده و امری طبیعی به شمار می آید. به طور معمول، بچه ها در این سنین از مواردی همچون ارواح، هیولاها، تنهایی خوابیدن یا صداهای عجیب می ترسند که بیشتر اوقات ساخته ذهن خودشان است.

با این حال، بسکمک از بچه ها در صورت روشن ماندن چراغ خواب اتاقشان دیگر احساس ترس نداشته و به راحتی به خواب می فرایند. در واقع، این راه چاره می تواند برای برطرف کردن احساس ترس از تاریکی کودک تا زمان بزرگ شدن او کمک کننده باشد. بنابراین به خاطر داشته باشید که اگر احساس ترس از تاریکی امکان خواب را از کودکتان بگیرد، موجب بروز اضطراب و استرس های شدید در او شده و به احتمال زیاد در آینده منجر به ایجاد اختلال نیکتوفوبیا در او می گردد. سایر عوامل خطرناکی که ممکن است موجب ایجاد اختلال ترس از تاریکی در بچه ها شده و تا زمان بزرگسالی آنان ادامه داشته باشد، عبارت هستند از:

  • اضطراب والدین: برخی از بچه ها با دیدن استرس و اضطراب شدید والدین در روبروه با مسائل مختلف، احساس ترس را یاد می گیرند.
  • مراقبت بیش از حد از کودک: برخی بچه ها به دلیل وابستگی شدید به والدین خود ممکن است در یکسری شرایط خاص دچار احساس ناتوانی، اضطراب و استرس شوند.
  • موقعیت های استرس زا: حوادث وحشتناکی مانند تصادف یا آسیب دیدگی های شدید ناشی از اتفاقات تلخ ممکن است تأثیرات مخربی روی فرد داشته و به تدریج منجر به ایجاد یا تشدید اختلالات ترس از موقعیت های مختلف در او شوند.
  • ژنتیک: برخی از بچه ها و همچنین بزرگسالان، ممکن است به دلیل مسائل ژنتیکی در پدر، مادر یا سایر اقوام نزدیک خود مستعد ابتلا به اختلالات ترس از موقعیت های مختلف باشند.

ترس از تاریکی چه ارتباطی با اختلالات خواب دارد؟

مطالعات نشان داده اند که بیشتر افراد مبتلا به اختلالات خواب با اختلال ترس از تاریکی روبرو هستند. آزمایشات اجرا شده روی گروهی از دانش آموزان نشان داده اند که افراد مبتلا به اختلالات خواب، واکنش های شدیدتری در برابر صداهای شنیده شده در فضاهای تاریک دارند؛ به طوری که با گذشت زمان استرس و اضطرابشان افزایش یافته است. این در حالی است که دانش آموزانی که مشکل بی خوابی نداشته اند، به تدریج به صداهای پخش شده عادت کرده و به خواب رفته اند.

چگونه اختلال ترس از تاریکی را تشخیص دهیم؟

در صورتی که خودتان پیش از این به اختلال نیکتوفوبیا مبتلا بوده اید یا کودکتان علائمی مانند مسائل بی خوابی، اضطراب و ترس در فضای تاریک یا وحشت از شب دارد، نیاز است تا به پزشک متخصص مراجعه کنید. در این صورت پزشک می تواند با انجام تست های لازم، بررسی سابقه بیماری های اجتماعی، جسمی و روانی شما و کودکتان، تشخیص های لازم را ارائه داده و در صورت لزوم نسبت به درمان کودک اقدام کند.

راه های درمان ترس از تاریکی کدامند؟

برخی از فوبیاها لزوماً نیاز به درمان ندارند؛ به خصوص اگر ترس فرد از چیزهایی باشد که به احتمال خیلی کم در زندگی روزمره با آن ها روبرو می گردد. برای مثال، ترس از حیواناتی مانند مار، عنکبوت و … که خیلی کم با آن ها روبرو می شویم، نیازی به درمان ندارند. با این حال ترس از تاریکی ممکن است مسائلی مانند بی خوابی، واکنش های استرسی شدید، ترس غیرمنطقی از فضاهای تاریک یا اجتناب از قرار دریافت در برخی موقعیت های خاص به دلیل ترس را به همراه داشته باشد.

در چنین شرایطی، اگر علائم و رفتارهای ناشی از ترس از تاریکی بیش از 6 ماه به طول بیانجامند، نیاز به مراجعه به پزشک و درمان داریم. راه های درمان ترس از تاریکی به شرح زیر هستند:

1. خوابیدن در فضای روشن

یکی از ساده تری راه های درمان ترس از تاریکی و اختلالات خواب، روشن کردن چراغ خواب در اتاق است. با این حال چنین راه چارهی برای فوبیاهای شدید به هیچ وجه کارساز نبوده و نمی تواند منجر به درمان فرد گردد.

2. قرار دریافت در شرایط مشابه

در این روش روانشناسان به صورت تدریجی بیمار را در شرایط شبیه سازی شده قرار می دهند تا زمانی که فرد دیگر هیچ ترسی از قرار دریافت در چنین شرایطی نداشته باشد. افراد مبتلا به اختلال ترس از تاریکی هم در فضاهای تاریک قرار می گیرند تا به تدریج ترس و اضطرابشان نسبت به این موقعیت ها از بین برود.

راه های مختلفی برای شبیه سازی موقعیت های تاریکی وجود دارد. برای مثال، برخی روانشناسان با تلاش برای تصویرسازی فضای تاریک برای بیمار، ترس از آن و تجربه های مشابه در چنین موقعیت هایی به او کمک می کنند. در واقع، چنین جلساتی برای بیشتر بیماران راه گشا بوده و منجر به درمان فرد یا کاهش ترس در آنان می گردد.

3. درمان رفتارشناختی

این روش درمانی به افراد کمک می کند تا احساس اضطراب و ترس خود را شناخته، علائم بروز آن را تشخیص داده و ترس یا تصورات ساخته ذهن خود را با افکار مثبت و واقعی تر جایگزین کنند. همچنین در این روش اطلاعاتی در اختیار فرد قرار می گیرد تا اطمینان حاصل کند که قرار دریافت در شرایط تاریکی یا فضاهای تاریکی پیامدهای منفی به همراه نداشته و آسیبی به او نمی رساند.

البته روش درمانی رفتارشناختی معمولاً به تنهایی کارساز نبوده و در کنار روش های دارو درمانی مؤثر واقع می شوند.

4. ریلکسیشن

یکی دیگر از راه های درمان این ترس، به اصطلاح ریلکس کردن است. در این روش راه چارههایی مانند تمرین تنفس برای کاهش اضطراب و ورزش منظم توصیه می شوند. در واقع، روش ریلکسیشن به افراد کمک می کند تا توانایی مدیریت استرس، اضطراب و سایر علائم جسمی ترس از تاریکی را داشته باشند.

5. درمان دارویی

به طور کلی، داروها در همه موارد نمی توانند به درمان فرد مبتلا به اختلالات فوبیا کمک کنند. با این حال، امکان کاهش اضطراب و استرس را داشته و به آرامش بدن برای کاهش مسائل خواب کمک کننده هستند.

لازم به ذکر است که داروهای زیادی هم برای درمان اختلالات فوبیا تا به امروز معرفی نشده اند.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی مفهوم اختلال فوبیای تاریکی پرداخته و علائم آن را معرفی کردیم. همچنین عواملی را برشمردیم که منجر به بروز این ترس در بچه ها شده و تشدید آن ها در بزرگسالی موجب ایجاد فوبیا می شوند. در ادامه، راه های درمان آن را عنوان کرده و دیدیم که چگونه می توان با روش های روانشناسی نسبت به کنترل استرس در موقعیت های تاریک و درمان این فوبیا اقدام کرد. نظر شما در مورد اختلال نیکتوفوبیا چیست؟ آیا علائم مشابه این فوبیا را در خود یا اطرافیانتان داشته اید؟ تجربیات و پیشنهادات خود را با ما، در پایین همین صفحه در میان بگذارید.

همچنین برای آشنایی با سایر اختلالات مشابه، مانند ترس از موقعیت های مختلف، می توانید به مطالبی مانند ترس از ارتفاع، ترس از سخنرانی، ترس از رانندگی در خانم ها و … مراجعه کنید.

منبع: مجله انگیزه

به "علت ترس از تاریکی چیست و راه های درمان آن کدامند؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "علت ترس از تاریکی چیست و راه های درمان آن کدامند؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید