مروری بر زندگی و شعر سیمین بهبهانی؛ نیمای غزل معاصر - لحظه عکاسی

به گزارش لحظه عکاسی، خبرنگارانـ سیمین بهبهانی یکی از موثرترین و خلاق ترین شاعران معاصر ماست که غزل هایش معروفیت خاصی دارند تا جایی که بعضی لقب نیمای غزل را برای این بانوی شاعر معاصر برگزیده اند، به این معنا که سیمین توانسته است انقلابی در عرصه غزل معاصر به وجود بیاورد و این نوع شعر را به درجه و پایه ای برساند که با غزل های کلاسیک فرق دارد. سیمین بهبهانی بعلاوه شاعری اجتماعی است که در کنار سروده های عاشقانه اش به مسائل روز جامعه خود نیز توجه خاصی داشته است. در ادامه این مطلب مروری کوتاه بر زندگی، شعر و آثار سیمین بهبهانی خواهیم داشت، با این امید که بتوانیم سهم اندکی در آشنایی و معرفی مشاهیر و بزرگان فرهنگ و ادب کشورمان داشته باشیم.

زندگی شاعر

سیمین خانم خلیلی که همه ایشان را با نام خانوادگی بهبهانی می شناسند، روز بیست و هشتم تیر ماه سال 1306 و در گرمای تابستان تهران به جهان آمد. پدرش عباس خلیلی، شاعر، نویسنده و مدیر مسئول روزنامه اقدام بود. ایشان علاوه بر نویسندگی به فارسی و عربی هم شعر می سرود و بخش زیادی از اشعار شاهنامه فردوسی را به زبان عربی ترجمه نموده بود. مادرش فخرعظما خانم، دختر مرتضی قلی ارغون معروف به مکرم السلطان بود که به زبان عربی و فرانسه تسلط داشت و یکی از زنان شاعر پیروز در زمانه خود به شمار می رفت. ایشان سردبیر روزنامه آینده ایران و یکی از اعضای کانون بانوان حزب دموکرات بود و بعلاوه در مدرسه زبان فرانسه را به دانش آموزان تدریس می کرد.

سیمین در چنین خانواده فرهیخته و اهل ادبی چشم به جهان گشود. او دوران دبستان را در مدرسه ناموس و دبیرستان را در مدرسه حسنات تهران به پایان رساند. او در سال 1324 برای تحصیل وارد آکادمی مامایی شد که دو سال بعد به خاطر اختلاف با ریاست آکادمی از آنجا اخراج شد. سیمین در سال 1337 در دانشکده حقوق پذیرفته شد و به تحصیل در این رشته پرداخت؛ سپس در سال 1330 به استخدام آموزش و پرورش عایدی و حدود سی سال به تدریس مشغول بود. سیمین در سال 1348 وارد شورای شعر و موسیقی شد و در کنار بزرگانی همانند هوشنگ ابتهاج، نادر نادرپور، فریدون مشیری و بیژن جلالی شروع به فعالیت کرد.

سیمین در سال 1325 با حسن بهبهانی ازدواج کرد و بعد از این ازدواج نام خانوادگی همسر را به عنوان فامیلی خود برگزید. حاصل این ازدواج دو پسر به نام حسین و علی و یک دختر به نام امید است. سیمین در سال 1349 از همسرش جدا شد و چندی بعد با منوچهر کوشیار که هم کلاسی دوران دانشگاهش بود، ازدواج کرد. سیمین بهبهانی پایان در بیست و هشتم مرداد ماه سال 1393 در سن 87 سالگی در پی ایست قلبی و تنفسی درگذشت و پیکرش را در بهشت زهرا و مقبره خانوادگی شان در کنار مزار پدر به خاک سپردند.

شعر و شاعری

سیمین شعر گفتن را به تشویق مادرش از دوران نوجوانی شروع کرد و در ابتدا به سرودن غزل و چهار پاره های کلاسیک پرداخت. او از دوران دبیرستان با پروین اعتصامی رفت و آمد خانوادگی داشت و همین ملاقات ها سبب شد تا به صورت جدی تری به شعر و شاعری توجه کند. سیمین نخستین شعر خود را در سن 14 سالگی در مجله نوبهار منتشر کرد. اولین مجموعه شعر سیمین به نام سه تار شکسته در سال 1329 منتشر شد و بعد از آن نیز دو کتاب شعر دیگر به نام های جای پا و چلچراغ را منتشر کرد. سیمین علاوه بر سرودن غزل در سرودن ترانه نیز دستی داشت و تصنیف های بسیاری برای رادیو سرود. خوانندگان مشهوری همانند همایون شجریان غزلیات و ترانه های او را خوانده اند.

می توان گفت سیمین بهبهانی بیشتر با غزل هایش شناخته شده است، غزل هایی که در اوزانی بسیار متفاوت و کمتر شنیده شده با عنصر خیال سروده شده اند و همین موضوع یکی از دلایل برجسته بودن غزلیات اوست. او توانست با درآمیختن قالب سنتی غزل با مفاهیم و مضامین امروزی طرحی نو درافکند و غزل معاصر را به اوج قله های شعر برساند. سیمین بعلاوه شاعری اجتماعی بود، تا جایی که می توان بازتاب بسیاری از مسائل اجتماعی را در اشعار این شاعر مشاهده کرد.

مضامینی همانند عشق به وطن، جنگ، فقر و حقوق برابر برای زنان از مضامین پررنگ در میان اشعار اجتماعی اوست. او توانست در هفتم شهریور سال 1392 جایزه یانوش را از انجمن قلم مجارستان دریافت کند. سیمین بعلاوه در کتابی با عنوان با مادرم همراه زندگی نامه و خاطرات خود را از دوران کودکی تا زمان فوت مادرش نگاشته است. بیان صادقانه و سرشار از کشش سیمین در این کتاب خواننده را با وقایع زندگی او همراه می نماید که خواندنش خالی از لطف نیست.

آثار سیمین بهبانی

سه تار شکسته (1330)، جای پا (1335)، چلچراغ (1336)، مرمر (1341)، رستاخیز (1352)، خطی ز سرعت و از آتش (1360)، دشت ارژن (1362)، گزیده اشعار (1367)، درباره هنر و ادبیات (1368)، آن مرد، مرد همراهم (1369)، کاغذین جامه (1371)، کولی و نامه و عشق (1373)، شاعران امروز فرانسه (1373)، با قلب خود چه خریدم؟ (1375)، یک دریچه آزادی (1374)، با مادرم همراه، زندگی نامه (1390)، شعر زمان ما (1391)، مجموعه اشعار سیمین بهبهانی (1391).

در انتهای این مطلب یکی از غزل های زیبا و عاشقانه سیمین بهبهانی، بانوی غزل ایران تقدیم به شما کاربران گرامی خواهد شد:

ای خوش آن روز که با یار سر و کارم بود

بی سخن با نگهش فرصت گفتارم بود

آن که من بسته زنجیری مویش بودم

وه چه خوش بود که او نیز گرفتارم بود

گرچه در خانه من بود ز هرگونه چراغ

یاد او شمع شب افروز شب تارم بود

صبح دم نور چو در پنجره ها می خندید

در برم خنده به لب بوسه طلب یارم بود

وقت تابیدن خورشید در آیینه آب

روی او نیز در آیینه پندارم بود

حیف و صد حیف که امروز به هیچم بفروخت

آن سیه چشم که یک روز خریدارم بود

گرچه یارم شده امروز دلازارم، لیک

یاد می آرم از آن روز که دلدارم بود